Należy zaznaczyć, że zaburzenia motoryki małej i dużej często występują u dzieci dyslektycznych często w połączeniu z zaburzeniami innych funkcji m.in.:

* percepcji wzrokowej,
* percepcji słuchowej,

* funkcji językowych,

* integracji w/w procesów,

* pamięci słuchowej, wzrokowej, ruchowej,
* lateralizacji,
* orientacji w schemacie ciała, kierunkach i przestrzeni

Przejawy obniżenia sprawności manualnej w pisaniu to:

* zbyt wolne tempo wykonywanych czynności,
* mała precyzja ruchów dłoni i palców,
* słaby poziom graficzny pisma,
* współruchy

Dzieci o obniżonej sprawności manualnej napotykają szczególne trudności podczas przepisywania tekstu lub pisania ze słuchu. Z uwagi na wolne tempo pracy, nie nadążają za innymi dziećmi, co może często powodować u nich zaburzenia o charakterze emocjonalno-motywacyjnym (poczucie niższej wartości, brak chęci do nauki z powodu braku sukcesów, drażliwość), stanowiące podstawę do powstawania różnych trudności wychowawczych. 
Motoryka duża odnosi się do zręczności ruchowej całego ciała.

Objawy szczególnej niezręczności są następujące:

* opóźnienia w rozwoju ruchowym w okresie niemowlęcym i poniemowlęcym oraz mała aktywność ruchowa;

* ogólna niezręczność ruchowa i mała wyćwiczalność w zakresie dużych ruchów, związana z zakłóceniami napięcia mięśniowego (napięcie nadmierne lub za małe);

* brak koordynacji ruchów przy współdziałaniu różnych grup mięśniowych, dający wrażenie ogólnej niezręczności;

* osiąganie z opóźnieniem, w porównaniu z rówieśnikami, różnych 
umiejętności ruchowych w czynnościach codziennych, zabawowych i sportowych;

* ogólne spowolnienie ruchowe;

* unikanie zabaw ruchowych;

* zakłócenie koordynacji wzrokowo- ruchowej w zabawach 
i zadaniach, w których ruch odbywa się pod kontrolą wzroku (rzut piłką, gra w klasy).

Sprawności motoryczne to umiejętności wymagające bardzo precyzyjnej koordynacji (np. posługiwanie się sztućcami, jazda na rowerze, gra w piłkę). Nie kształtują się one w wyniku samego procesu dojrzewania, lecz muszą zostać wyuczone.

Najczęstsze problemy z zakresu motoryki dużej to:

* zaburzenia równowagi;
* niezgrabność w pokonywaniu przeszkód;
* słabe panowanie nad szybkością i siłą;
* trudności w integracji wszystkich mięśni w celu wykonywania 
skoordynowanego działania.

Najważniejsze wskazania w przypadku niezręczności ruchowej:

* zachęcanie dzieci do brania udziału w zabawach ruchowych;
* umożliwienie uprawiania sportów.

Dlatego tak istotne są wszelkiego rodzaju ćwiczenia motoryki dużej i małej.
Zaczynamy od zabaw ćwiczeń ruchowych ogólnie usprawniających - motoryka 
duża, po to by przejść do motoryki małej i precyzyjnej.
Przykłady ćwiczeń motoryki małej:

* swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru, flamastrami,

kredkami świecowymi, pastelami

* nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez różne rzeczy i otwory

* wieszanie ubranek dla lalek na sznurku i przyczepianie ich klamerkami do bielizny

* zamalowywanie dużych powierzchni farbami grubym pędzlem dziecko stoi (nie siedzi) przy stoliku odpowiedniej do jego wzrostu wysokości

* zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania

* kalkowanie obrazków

* obrysowywanie szablonów

* wciskanie w tablicę korkową pinezek- wyjmowanie ich zbieranie drobnych elementów (pieniążki, ziarenka, guziczki- dwoma palcami kciukiem i wskazującym, zbieranie wyżej wymienionych przedmiotów pęsetą

* cięcie po narysowanych liniach - prostych frędzelki, - falistych serwetki
* wycinanie najpierw prostych, potem nieco bardziej skomplikowanych 
kształtów z papieru kolorowego
* ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu
* wykonywanie drobnych ruchów palcami: spacerowanie palcami po stole, 
zabawa, idzie kominiarz po drabinie, naśladowanie gry na pianinie,

odtwarzanie rytmu padającego deszczu
* modelowanie z plasteliny, modeliny, masy papierowej najpierw kuleczek, 
wałeczków; później form bardziej złożonych - zwierząt, postaci ludzkich, 
liter
* stemplowanie i kolorowanie
* wydzieranie z kolorowego papieru i naklejanie wydzieranki na papier
* rysowanie w liniach wzorów literopodobnych i szlaczków
* strząsanie wody z palców
* zgniatanie kartki papieru jedną ręką w małą kulkę
* zabawy pacynką
* przyszywanie guzików
* szycie prostymi ściegami
* krążenia palcami, np. jednego palca wokół drugiego nieruchomego, wokół 
siebie obu palców
* ćwiczenia dłoni- wymachy, krążenia, uderzenia, pocierania, otwierania, 
zamykania
* ściskanie piłeczek
* zwijanie palcami chusteczek, apaszek
* rysowanie patykiem po ziemi
* faliste ruchy ramion - zabawa w przylot i odlot bocianów
* przy wolnym chodzie ruchy rąk jak podczas pływania żabką - zabawa 
w naukę pływania
* zabawa w pociągi - ruch rąk naśladuje obroty kół
* zabawa w pranie, rozwieszanie bielizny i prasowanie
* zabawa w gotowanie obiadu - naśladowanie wałkowania ciasta, mieszania 
gęstej zupy, kręcenia kranem, ubijania piany
* rysowanie szlaczków Dennisona
* gry w pchełki, bierki, kręgle, bilard stołowy
* rzucanie woreczków lub piłeczek - kto dalej
* toczenie piłki do dołka
* przerzucanie piłki średniej wielkości z ręki prawej do lewej i podrzucanie

jej raz prawą, raz lewą ręką
* podbijanie balonika wyłącznie palcami prawej i lewej ręki
* wypuszczanie piłeczki tenisowej z ręki w dół i próby chwytania jej

w locie, samymi palcami - zanim odbije się od podłogi

* "rysowanie" palcami w powietrzu określonego przedmiot
* układanie z elementów geometrycznych postaci ludzkich, zwierząt,

domków itp.

* układanie z patyczków, np. płotów
Specyfika metod i technik oddziaływania terapeutycznego na dziecko polega na tym, że wiele z nich ma charakter zabawy, co wzmacnia motywację dzieci do udziału w zajęciach.

Literatura:

W. Szuman, „Zabawy z najmłodszymi dziećmi”

W. Puffke, „Zabawy freblowskie”